De andere strip

Geplaatst op dinsdag 14 maart 2006 @ 20:47 , 727 keer bekeken

Een ontmoeting met de Zwitserse stripauteur Cosey, over wie in Charleroi een retrospectieve tentoonstelling loopt, is onthullend: al zijn mannelijke hoofdpersonages gelijken op hem, vooral de bekende Jonathan. ,,Ik ben zijn schaduw'', zegt Cosey.

COSEY (1950) is geen vlotte prater. Het is gek dat een getalenteerde en boeiende verteller als hij helemaal het tegengestelde is wanneer hij het over zichzelf of zijn werk heeft. Hij is een minzame en voorkomende man, die antwoordt op een manier zoals we ons Jonathan, zijn bekendste personage, voorstellen: zacht, bedachtzaam, beknopt. Hij durft daarbij gerust stiltes te laten vallen om na te denken, terwijl zijn opvallende, staalheldere blik - ook al een kenmerk van Jonathan - door je heen priemt.

Cosey ís Jonathan. Hij geeft het met een diepe zucht toe, de vraag achtervolgt hem al meer dan dertig jaar.

,,Ik wilde destijds iets anders doen dan de traditionele strips, maar ik voelde de nouvelle vague van de antihelden uit het toonaangevende blad Pilote niet voldoende aan. Dus zocht ik een ander soort personage, dat ik tot in het diepste van mezelf aanvoelde. Toen heb ik Jonathan bedacht, die wel een beetje op mij lijkt: fysiek, maar ook innerlijk. Maar hij is wel de mooie kant, hé. Grootmoedig, dapper, enzovoort. Ik ben zijn schaduw maar."

Zoveel jaren later neemt Cosey het zich kwalijk dat hij zijn fysionomie aan Jonathan heeft gegeven. Het is een van de redenen waarom hij meer dan tien jaar geleden met de serie is gestopt.

,,Er zat een narcistisch kantje aan dat wat lastig om dragen werd. Het was alsof ik zei: 'Kijk eens wat een fantastische kerel ik ben.' Dat werd vooral vervelend als ik een scène bedacht waarvoor ik een van zijn goede facetten nodig had.''

,,Bovendien heeft een personage van een serie een verleden dat al is beschreven. Dat houdt veel beperkingen in."

Een serie heeft wel het voordeel dat de lezers de personages al kennen, zodat de auteur ze niet meer hoeft te introduceren. Maar dat ziet Cosey anders: ,,Mijn plezier bestaat er net in om de psychologie van de personages te tonen en bloot te leggen. Ik wil een personage werkelijk construeren, vanaf nul. Personages moeten interessant zijn, dat is belangrijker dan het eigenlijke verhaal."

Zou iemand die zoveel aandacht heeft voor zijn personages, zijn verhalen dan niet beter uitwerken in een roman? Dat genre biedt veel meer mogelijkheden tot psychologische nuancering. ,,Ik zou gefrustreerd zijn omdat ik niet meer zou kunnen tekenen'', zegt hij. ,,Ik heb de twee nodig. Ik zou ook niet alleen maar kunnen tekenen: ik ben een echte stripauteur."

Bezadigde types

Cosey is niet alleen bekend als de auteur van Jonathan . Sinds de jaren tachtig heeft hij ook een aantal essentiële one-shots gepubliceerd, zoals Op zoek naar Peter Pan en Reis naar Italië , die de status hebben van moderne stripklassiekers.

Hij zorgt ervoor dat de mannelijke hoofdpersonages van die verhalen uiterlijk niet op Jonathan gelijken, maar op de een of de andere manier gedragen ze zich wel gelijkaardig: het zijn rustige, bezadigde types, zoals Cosey. ,,Ze zijn allemaal toch een beetje een afsplitsing van mezelf'', zegt hij. ,,Dat stoort me niet, hoor, dat is nu eenmaal zo."

Cosey merkt ook op dat zijn one-shots kennelijk steeds varianten zijn op eenzelfde thema: het hoofdpersonage is getraumatiseerd om redenen die we stilaan te weten komen, hij probeert met zichzelf in het reine te komen en zijn leven een nieuwe wending te geven.

,,Ik lijk automatisch op dat stramien uit te komen, ik weet ook niet hoe dat komt. De verhalen gelijken immers helemaal niet op elkaar. Ik bedenk een verhaal, werk het uit, en pas nadat ik het scenario heb uitgeschreven, realiseer ik me dat ik weer eens iets gelijkaardigs heb gedaan. Ik ben me ervan bewust en probeer het te doorbreken."

Trucjes

Cosey is erg bescheiden, maar toch wel trots op wat hij met zijn volgens hem beperkte mogelijkheden heeft bereikt.

,,Ik ben geen uitmuntende tekenaar. Dat veel mensen het tegendeel vinden, bewijst alleen dat ik goed 'vals speel'. Ik maak veel gebruik van trucjes opdat men de zwakheden van de tekening niet ziet. Die zijn er wel degelijk, maar ik heb gelukkig andere kwaliteiten: de originaliteit, de manier van vertellen, de manier waarop ik de ruimte van een pagina opvul, zelfs de compositie van de afzonderlijke prentjes."

Cosey's tekenstijl is nochtans uniek. Er is niemand die tekent in zijn idioom - toch een bizarre vaststelling voor een invloedrijke auteur - en dat plaatst hem op één lijn met Europa's best verkochte auteur, Uderzo. Cosey kan alleen beamen dat dat vreemd is.

,,Het klopt dat mijn stijl statisch is, mijn personages bewegen weinig. Maar dat is toch geen reden om ze niet te kopiëren?"

Als verteller zou Cosey ook graag humor aan zijn verhalen toevoegen, maar hij heeft er geen voeling mee: ,,Dat is een tekort: een verhaal is altijd beter als er wat humor bij zit, dat zorgt voor een betere balans. Maar ik weet niet hoe ik dat moet doen, humor is moeilijk, heel moeilijk."

Na experimentelere albums zoals Saigon-Hanoi en Zeke vertelt... is Cosey in zijn jongste verhaal, het tweeluik De azuren boeddha , teruggekeerd naar een lineaire vertelling.

,,Die experimentele albums waren een beetje opschepperig: 'Zie eens hoe intelligent ik ben, hoe ik speel met de vertelling.' Ik wil me weer meer richten op het plezier van de lezer, in plaats van indruk op hem te willen maken..

,,Cosey. Het inwendige avontuur'' loopt nog tot 16 april in het Palais des Beaux-Arts, Place du Manège, Charleroi.
Info: 071-86.22.32.

www.cosey-charleroi.be.