De andere strip

Het 37ste stripfestival van Angoulême (www.bdangouleme.com) is alweer achter de rug. De grote winnaar van het festival is Baru die Blutch als president opvolgt en volgend jaar in de schijnwerpers komt te staan. Wars van alle modes en trends heeft hij steeds zijn eigen pad bewandeld en daarvoor wordt hij nu beloond. Die grote prijs voor Art Spiegelman, François Bourgeon, Jirô Taniguchi, Alejandro Jodorowsky, Joann Sfar en massa's andere auteurs valt hen misschien ooit nog wel eens te beurt, maar dit jaar dus niet.

Baru is de offspring van een Bretoense moeder en een Italiaanse vader en werd geboren op 29 juli 1947. Door het arbeidersmilieu waarin hij opgroeide heeft hij altijd veel aandacht gehad voor en geschonken aan de kleine man met personages die zich vaak onledig houden met kleine criminaliteit.

Het vertaalde œuvre van Hervé Baruela (Baru's echte naam) telt niet veel titels. Er is de road thriller Onderweg uit 1997 dat bij Casterman verscheen, het in je maag stompende Vrije Vlucht-tweeluik De Woesteling (2004 en 2006) bij Dupuis, de romanverstripping Het Kortste Eind (2008) in de collectie Kaliber van Casterman en vorig jaar nog Vluchtweg naar de Zon bij Sherpa. Dat laatste album dateert in het Frans al van 1995 met Cours Camarade als eerste vingeroefening met hetzelfde verhaal en heeft sindsdien een klassiekersstatus verworven. 
 Sherpa zag goed in dat je als vertaaluitgever niet steeds moet kijken naar wat er spiksplinternieuw is en wat eventueel een volgende treffer zal worden als er nog zo veel onvertaalde pareltjes op een vertaling wachten. Het album werd ook opgenomen in de selectie De Andere Strip van Boek.be en Humo waardoor het tot een van de best verkochte strips van Sherpa ooit uitmondde. De deelnemende lezers aan de top 10 van 2009-wedstrijd van De Stripspeciaalzaak weten het album trouwens ook best te waarderen. Het album kreeg in 1996 al de prijs voor het beste album in Angoulême. Dat gebeurde voor de tweede keer want vijf jaar tevoren won hij dezelfde prijs met Le Chemin de l'Amérique in samenwerking met Jean-marc Thévenet over zijn dienstplicht in Algerije.

Het totale œuvre waarvoor Baru werd bekroond, omvat nog veel meer titels want hij publiceert al sinds 1975 in tijdschriften (waaronder het zelfopgerichte Le Téméraire, een satirisch blad dat schatplichtig is aan grote voorbeelden Charlie Hebdo, Hara Kiri en vooral het werk van Reiser) en met latere albums. Hij laat zich een eerste keer opmerken met Quéquette Blues, een autobiografische strip over zijn adolescentiejaren. Ook in Les Années Spoutniks (1999-2003) speelt hij opnieuw de hoofdrol met verhalen over zijn kinderjaren in Villerupt, het "Moskou van de Lorraine-streek".

Na een sabbatperiode is Baru druk doende aan Bella Ciao dat naar eigen zeggen zijn magnum opus, zijn ultieme strip, zal worden. Het is een epos van zo'n duizend pagina's en moet eind dit jara verschijnen bij Futuropolis. Het neemt de Italiaanse immigratie als onderwerp en omspant een periode van veertig jaar.
ActuaBD voorziet in 2011 een stripfestivaleditie waarin de populaire cultuur en rock-'n-roll hoofdthema's zullen worden.

De albumprijzen

De diverse albumprijzen kunnen wel eens van belang zijn voor ons taalgebied want ze verhogen hun kans op vertaling. De Dagelijkse Worsteling en het vorig jaar verschenen Pinokkio bijvoorbeeld raakten vertaald na hun winst als beste album in Angoulême. Als voorbereiding voor mogelijke vertalingen sommen we ineens de nagenoeg complete lijst van laureaten op met een kleine introductie. Sinds vorig jaar is er wel weer gerommeld met de prijzen en de naamgeving ervan.

• De Fauve d'Or voor beste album ging naar Pascal Brutal 3 van Riad Sattouf. Dit heerschap kennen wel al van de vertaling van deel 1 dat bij Glad IJs verscheen. Een film is in de maak.

• De juryprijs was weggelegd voor Dungeon Quest van Joe Daly, uitgegeven door L'Association. In deze strip verweeft Daly rollenspellen met humoristische anekdotes over zijn eigen leven.

• Jerome K. Jerome Bloks 21 van Alain Dodier was genomineerd voor een albumprijs maar kaapte in de plaats de prijs voor de beste serie weg. 21 albums van consistentie wordt daarmee respectvol beloond. Andere complimenten laten we over aan Christophe Arleston en Dany aan wie in een dubbelinterview van De Stripspeciaalzaak een plaat uit een verhaal van Jerome K. Jerome Bloks werd voorlgelegd.

- Arleston: "Jerome K. Jerome Bloks is echt het summum van de moderne strip. Dat is nu al twintig jaar dat ik er gek van ben. Ik houd van de sfeer, de humor, de dialogen,... In Jerome K. Jerome Bloks zit er een fantastisch evenwicht tussen lijnvoering en helderheid. En vooral, al zijn verhalen graven zo diep in de menselijke ziel. Pure intelligentie! Als je dit vergelijkt met de zogenaamde intellectuele avantgardestrips waar men aan menselijke navelstaarderij doet, dan voel je onmiddellijk dat Jerome pas echt doorleefd is. Doordat Dodier dit nog eens in een klassiek kader giet, kerft hij zo veel dieper dan die zogezegd moderne psychologische strips. (...) Mocht Maurice Tillieux nog geleefd hebben, zou hij deze strip ook geweldig gevonden hebben en waarschijnlijk ook in die richting zijn geëvolueerd. (...) De vertelstijl lijkt heel sterk op die van een manga. Dodiers tijdseenheden zijn ongelofelijk kort en modern. En mede daarom is hij een van de grote stripauteurs van vandaag."
- Dany: "Dodier heeft het genre echt vernieuwd. Hij heeft een personage gecreëerd dat mijlenver afstaat van de klassieke detectives uit de Roman Noirs. In plaats van met een Porsche rijdt Jerome K. Jerome Bloks met een Solex. Het is geen held zoals wij ze verwachten, maar wat is dit slim en doordacht gemaakt."

• De revelatieprijs kende de jury toe aan Rosalie Blum 3 van Camille Jourdy (uitgeverij Actes Sud). Een onverwachtse ontmoeting tussen drie personages met uiteenlopende levensstijlen helpt hen misschien om hun demonen te overwinnen. Vincent probeert na dertig jaar eindelijk de moederband door te knippen, Rosalie Blum lijdt aan een alcoholverslaving en is verslingerd aan whisky en Aude geeft zich over aan de toevalligheden die het leven haar te bieden heeft.

• Rébétiko, La Mauvaise Herbe van David Prudhomme (uitgeverij Futuropolis) kreeg de nieuwe prijs Regards sur le Monde (een kijk op de wereld, zoiets) toebedeeld. En het album legt effctief een klein stukje geschiedenis bloot door het te hebben over Griekse musici die, net vóór de oorlog, 's nachts bezongen wat ze overdag te lijden hadden. Dat alles gepresenteerd in een stijl die wordt omschreven als een terugkeer naar de Italiaanse neorealistische cinema.

• De Prix de l'Audace (prijs voor het meeste lef) ging naar Alpha... Directions van Jens Harder (Actes Sud). Het is niet minder dan een flinke hap prehistorische geschiedenis van het leven sinds de oerknal zo'n veertien miljard jaar geleden tot de ontwikkeling van de eerste prehistorische beschavingen. Harder maakt hierbij gebruik van alle wetenschappelijke domeinen zoals astrofysica, biologie, chemie, antropologie, archeologie, enzovoort. En hij doet dat ook nog eens in een verdomd aantrekkelijke, gedetailleerde tekenstijl.

• De integrale bundel in zwart-wit van de trilogie Messire Guillaume van Matthieu Bonhomme en Gwen de Bonneval (Dupuis) was goed voor de Prix Intergénérations. Het is een middeleeuwse vertelling in de vorm van een fantasy- en psychoanalytisch geörienteerde initiatiequeeste. Of voor wie het graag met minder onnozele omschrijvingen wil stellen, is het ook een avontuurlijke reis van een jongeling die uiteindelijk met de dood van zijn vader wordt geconfronteerd en onderweg bizarre personages ontmoet en hinderlagen moet omzeilen. Het zijn allen obstakels om van hem een volwassen man te maken.

• Een sponsorprijs van de Fnac en SNCF was er voor Paul à Quebec van Paul Rabagliati, hier niet onbekend van de twee door Oog & Blik vertaalde Paul-albums.

• De prijs van het patrimonium ging niet naar de integrale bundels van Guus Slim of Johan en Pirrewiet of voor oud werk van Osamu Tezuka, maar wel naar de integrale bundel van Paracuellos van Spanjaard Carlos Giménez. Daarin vertelt hij over een kostschool onder het Franco-regime waar de dictatuur weliswaar buiten de gesloten gemeenschap van de kostschool en het speelplein blijft. In kortverhalen van telkens enkele pagina's komen diverse thema's aan de orde. Dat gaat van kwajongensstreken en pesterijen tussen de schooljongens tot mishandelingen, lijfstraffen, hoop en dromen van een betere toekomst. Er is zowel plaats voor humor als voor drama. Lang voor er sprake was van autobiografische graphic novels, was er dus al Giménez die het in de jaren 1970 over zijn eigen kostschooljeugd had. Je ziet 'm op het speelplein ook strips lezen en uitwisselen waarbij hij van een eigen stripcarrière droomt. Daar slaagt hij dus in. Ook over die passages in zijn leven als beginnend tekenaar tekende hij kortverhalen. Verschillende van die verhalen verschenen in het Nederlands in het tijdschrift Rhaa Lovely waarvan in 1982 tot 1984 achttien nummers verschenen bij uitgeverij Yendor. Er kwam ook een album van uit, getiteld Het Gesticht, bij Espee. Als je het vindt, laat het niet liggen.

• Een Fauve d'Or als bekroning voor zijn lange carrière was weggelegd voor Jean-Jacques Sempé. Als cartoonist en illustrator publiceerde hij wereldwijd. Op tekst van René Goscinny veroverde hij de harten van opeenvolgende generaties lezers als illustrator van De Kleine Nicolaas. Bij Atlas verschijnen sinds enkele jaren heruitgaven van oude boeken en gloednieuwe vertalingen.

• De Fauve Jeunesse voor beste jeugdalbum ging naar onze mening oververdiend naar Lou! 5: Laserninja van Julien Neel. Hier waren we zelf ook lyrisch over. Lou! heeft een unieke combinatie van humor, poëzie, sentiment, drama en al wat bij het opgroeien van een meisje hoort. Een bespreking lees je hier.

• De scholen van Angoulême bekroonden Eric Buche voor diens skaters- en surfersgagserie Franky Snow. De albums over een groepje jongeren verschijnen niet alleen in album bij Glénat (maar dus niet in vertaling), er bestaat ook een tekenfilmserie van.

Bron: www.stripspeciaalzaak.be